چه‌کسی عصر جدید را تعطیل کرد؟ – بلاگی ها

شهاب مهدوی – بلاگی ها : خیلی‌ها یاد خاطراتشان از فیلم دیدن در عصر جدید افتادند و عده‌ای هم با انتقاد از تعطیلی این سینمای خاطره‌انگیز به فرصت از دست رفته تبدیل این سینما به پایگاهی برای نمایش فیلم‌های هنر و تجربه اشاره کردند. در میانه‌های دهه۹۰ قرار بود عصر جدید توسط وزارت ارشاد خریداری و تبدیل به سینمای اختصاصی گروه هنر و تجربه شود.

ظاهراً در مذاکرات مدیران گروه هنر و تجربه با مالکان سینما بر سر قیمت توافقی حاصل نشد تا این سینمای قدیمی چند سال دیگر به فعالیت باری به هر جهتش ادامه دهد و پس از آن هم تعطیل شود. واقعیت این است که از آخرین روزهای رونق عصر جدید زمان زیادی می‌گذشت. سینمایی که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ یکی از مهم‌ترین پاتوق‌های فرهنگی پایتخت بود در گذر زمان اهمیتش را از دست داد.

• ناگفته‌های کارگردان سریال جادوگر از حمله‌ها به سینمای کمدی | اطیابی: می‌خواستند روح انقلابی را از فیلم دینامیت بگیرند!
• شباهت دلهره‌آور فیلم‌ها به هم | با بولدوزر از روی آثار رد نشویم

وقتی هوشنگ کاوه، مدیر و مالک عصر جدید، سینمایش را به حسین فرحبخش و عبدالله علیخانی واگذار کرد، دوران تازه‌ای شروع شد. در دهه۸۰ وقتی سالن اصلی عصرجدید فیلمی از ایرج قادری را به نمایش گذاشت، رسانه‌ها به طعنه‌ای آمیخته به حسرت، از پایان عصر جدید نوشتند. سینمایی که در دهه ۶۰ فیلم‌های هنری اروپایی و آثار منتسب به سینمای جشنواره‌ای ایران را به نمایش درمی‌آورد، به مرور به سینمایی معمولی تبدیل شد که تولیدات روز سینمای ایران را روی پرده می‌آورد. در همین دوران بود که عصر جدید مخاطبانش را از دست داد.

برای دیدن کمدی‌های تجاری هم کمتر کسی حاضر بود شال و کلاه کند و به سینما عصر جدید برود. در عصر پردیس‌های مدرن، سینماهای زیادی در مرکز شهر، اهمیت‌شان را از دست دادند که شاید بتوان گفت مهم عصر جدید بود.

روزی روزگاری عصر جدید

سینمایی که تخت‌جمشید نام داشت و در ابتدای دهه۲۰ افتتاح شده بود در تابستان۵۷ تخریب و بازسازی شد؛ سینمایی که نامش از تخت‌جمشید به عصر جدید تغییر کرد و سال۵۸ با نمایش فیلم «ظهور فاشیسم»(فلورستانو وانچینی) افتتاح شد.

عصر جدید به‌عنوان سینمایی مدرن، خیلی زود موردتوجه علاقه‌مندان قرار گرفت و سلیقه مدیرش هوشنگ کاوه در انتخاب فیلم‌ها، خیلی زود آن را به یکی از مهم‌ترین پاتوق‌های فرهنگی دهه ۶۰ تبدیل کرد. سینمای باکلاسی که فیلم‌های آندره وایدا و تارکوفسکی و پاراجانف را به نمایش درمی‌آورد و معمولا اعتنایی به سینمای جریان اصلی نداشت.

تصویری که از نمایش فیلم‌های ایرانی در سینما عصر جدید در اذهان ثبت شده بیشتر با تداعی خاطرات تماشای چنین فیلم‌هایی است: نارونی، دونده، آب، باد، خاک، زیر درختان زیتون و.‌.. .

در جشنواره‌های پرشکوه دهه۶۰ عصر جدید یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تماشای فیلم‌های بخش‌های جنبی فستیوال بود. صف‌های طولانی‌ای که برای تماشای «پول» روبر برسون مقابل عصر جدید بسته می‌شد و جمعیت علاقه‌مندی که مرور آثار برگمان و کوروساوا را از دست نمی‌داد نشانه‌هایی از اهمیت فیلم دیدن در عصر جدید در روزهای جشنواره بود.

اکران فیلم «راه» یلماز گونی در ایام موشکباران تهران در دهه۶۰ و خاطره تماشای فیلم «اروپا» در دهه۷۰ و همه آن قرارهای فیلم دیدنی که مقابل عصر جدید گذاشته می‌شد و طعم مرغ کنتاکی‌ و ساندویچی جنب سینما و کتابفروشی دنجی که کمی بالاتر از عصر جدید قرار داشت، سینما عصر جدید ضلع شرقی تقاطع خیابان طالقانی با خیابان وصال شیرازی را به مهم‌ترین محل تجمع علاقه‌مندان سینما تبدیل کرده بود؛ سینمایی که در گذر ایام اهمیتش را از دست داد و در سال‌های آخر فعالیتش فقط مشتریان گذری را جذب می‌کرد.

پایان عصر جدید در سکوت خبری

وقتی در اسفند۹۹ عصر جدید تعطیل شد، کمتر کسی به خبر بسته شدن این سینمای خاطره‌انگیز توجه کرد. در سالی که کووید اکران سینماها را از نفس انداخته بود، طبیعی بود که عصر جدید هم تعطیل شود. چیزی که کسی از آن خبر نداشت ثمربخش بودن مذاکرات مالکان عصر جدید با وزارت ارشاد برای گرفتن حکم انحلال سینما بود.

ظاهراً پرونده عصر جدید در همان اسفند۹۹ بسته شده است. چند روز پیش وقتی رئیس انجمن سینماداران از فهرست سینماهایی که مالکانش درخواست انحلال داده‌اند خبر داد و به موافقت ارشاد با تغییر کاربری عصر جدید اشاره کرد، به‌نظر می‌رسید این تصمیم در روزهای اخیر گرفته شده است. درحالی‌که موافقت با تغییر کاربری این سینما در دولت دوازدهم صادر شده است.

این خبری است که یکی از کانال‌های نزدیک به سازمان سینمایی به نقل از یکی از مدیران سازمان منتشر کرده است: لیست منتشر شده در روزهای اخیر تنها مربوط به تقاضای تغییر کاربری از سوی مالکان سینماهای نامبرده شده است و تقاضای مالک سینما به‌معنای موافقت و صدور مجوز سازمان سینمایی نخواهد بود.

سیاست سازمان سینمایی در دولت فعلی تغییر کاربری سینماها نخواهد بود بلکه حفظ سالن‌های سینماست و مجوزی هم برای آن صادر نخواهد شد. به‌گفته این مسئول سینمایی تنها یک سینمای سه‌سالنه در تهران موفق به اخذ مجوز تغییر کاربری شده است که آن هم مربوط به اواخر سال ۹۹ و در دولت قبل است که خیلی سریع و بدون طی مراحلی اتفاق افتاده است. ازجمله مشخص نیست مالکان این سینما، طبق قانون تغییر کاربری قرار است در ازای تعطیلی و تخریب این سه‌سالن، کدام سینما را به همین ظرفیت صندلی و در کدام نقطه تهران احداث کنند که محل پرسش است و مدیران سازمان سینمایی دولت قبل باید پاسخگو باشند.

بیشتر سینماهای متقاضی انحلال سال‌هاست تعطیل و متروکه شده‌اند

قادر آشنا، معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی، درباره دستورالعمل انحلال سالن‌های نمایش بدون کاربرد، گفت: موضوع انحلال سینماهایی که به دلایل موجه قادر به ادامه فعالیت نیستند در آیین‌نامه جدید سالن‌های نمایش فیلم درنظر گرفته شده است. این مصوب اسفند۱۳۹۹ در هیأت‌وزیران پیش‌بینی شده و به موجب آن دستورالعملی توسط سازمان سینمایی وقت تنظیم و سپس با تأیید و ابلاغ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت به اجرا گذاشته شده است.

 به موجب این دستورالعمل صرفا مالکان سینماهایی که حداقل مشمول یکی از ۳شرط پیش‌بینی‌شده در دستورالعمل هستند، درخواست کتبی خود را به سازمان سینمایی ارائه می‌دهند.

آشنا گفت: سینماهای متعلق به بخش دولتی یا عمومی و یا مجموعه‌هایی که زمین آنها توسط منابع دولتی یا عمومی تامین شده، قابلیت انحلال ندارند و صرفا قابل تبدیل و توسعه به سینمای با ظرفیت یکسان یا بیشتر هستند.

معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی درخصوص مطالب نقل شده از جانب اعضای یک تشکل متعلق به سینماداران، توضیح داد: در شورای تشکیل شده در نیمه سال ۱۴۰۰ به موجب دستورالعمل ابلاغی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از نماینده تشکل مورداشاره به‌عنوان نماینده صنف سینماداران جهت حضور و مشارکت در بررسی تقاضاها دعوت شد. لیکن به‌رغم محتوای مصاحبه مورداشاره، هیچ تشکل صنفی در جایگاه دریافت تقاضا و موافقت یا مخالفت با آنها قرار ندارد و تمام درخواست‌ها مستقیما توسط سازمان سینمایی و سمعی بصری دریافت می‌شود.

آشنا تأکید کرد: فهرست منتشرشده به‌عنوان متقاضیان انحلال به هیچ‌وجه صحیح نیست و متقاضیان بالقوه انحلال عمدتا سینماهای تعطیل و متروک هستند که اغلب به‌دلیل مشکلات مربوط به انحصار وراثت و ابهام در مالکیت یا عدم‌دسترسی به تمام شرکای ملک، تاکنون موفق به ثبت درخواست در سازمان سینمایی نشده‌اند.

 تقاضای قانونی سینمادارانی که تمام شرایط موردنظر را لحاظ و مدارک خود را ارائه کرده‌اند پس از تکمیل مراحل کارشناسی بررسی شده، نتیجه در صورت موافقت شورا اطلاع‌رسانی عمومی خواهد شد. معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی گفت: تاکنون شورا فقط با انحلال و خاتمه فعالیت ۳سینمای اروپا (واقع در خیابان جمهوری)، استیل (واقع در جوادیه)

و عصر جدید (واقع در خیابان طالقانی) موافقت کرده که قبلا نیز در زمان تصویب پس از ابلاغ به مالکین اطلاع‌رسانی عمومی شده و خبر جدیدی نیست. هر ۳سینمای مورداشاره متعلق به بخش‌خصوصی بوده و شرایط مندرج در ضوابط مصوب را داشته‌اند.